Het gezin als een reisgezelschap

De man, waar ik naar op weg ben, heeft therapie aan huis nodig. Het lopen gaat steeds moeilijker en geestelijk is hij moe. Het hoeft allemaal niet meer voor hem. Toch komt de vraag of ik wat voor hem kan betekenen. Ik parkeer de auto en druk op de intercom, huisnummer 6. Een frisse, zachte vrouwenstem zegt: ‘Loopt u maar door.’ Ik loop een tikkeltje nieuwsgierig verder naar de voor mij onbekende mensen. Nog een deur, het zwaait al open voordat ik er goed en wel ben. ‘Komt u binnen.’ 

We zitten aan de keukentafel, een theepot op een lichtje en een schaal met speculaasbrokken staren me gastvrij aan. Ik kom voor hem, maar zij begint: ‘Zijn kinderen mogen mij niet.’ Ik kijk naar hem en hij haalt machteloos zijn schouders op. Ik hoor hun verhaal aan, beiden gescheiden, nu alweer jaren opnieuw met een partner, hij oogt een stuk ouder dan haar. 

We gaan beginnen, ik laat hem oefeningen doen, zodat de kracht in zijn benen sterker wordt, en ondertussen luister ik. Er zit veel verdriet in dit huis. Op een gegeven moment zegt hij zacht: ‘Ik heb het niet goed gedaan als vader, altijd maar werken, de kinderen financieel verwend, ik had geen idee wat vader zijn inhield, ik zie ze nauwelijks meer.’
Diezelfde dag werk ik als therapeut in een groot bedrijf, er wordt veel van de werknemers - veelal dertigers, veertigers - verwacht. Ik voel letterlijk de druk op schouders, nek en onderrug, de spanning van presteren zit vast in de lijven. Ook privé moet er aan veel worden voldaan, een goede partner, vriend, kind en ouder zijn, financieel het op orde hebben, gezond en interessant blijven.

Twee keer die middag, hoor ik het bijna identieke verhaal, geen of nauwelijks contact meer met de ouders. ‘Ze hebben mijn kinderen alleen als baby gezien,’ komt er bij één van de twee gelaten uit, hij heeft dikke kringen onder zijn ogen. In de ander zit een onderdrukte boosheid, ik wil ze nóóit meer zien, geen behoefte aan. Als hij dit zegt, spannen de spieren in zijn rug onder mijn ervaren handen. Wat heeft het voor zin, denk ik, het lijf te laten ontspannen, de spieren los te kneden, als tegelijkertijd de druk en spanning in levens blijven.

Steeds vaker hoor ik tijdens mijn werk, de verhalen over kapotte relaties in families. De onmacht van elkaar niet kunnen bereiken en begrijpen. En als met elkaar praten écht niet meer lukt, het diepe verdriet en de rouw om uiteindelijk iemand te verliezen aan het leven.

Ik ben ooit een studie sociale psychologie gaan doen omdat het mij fascineerde hoe in één gezin, de kinderen onderling zo kunnen verschillen. Al vrij snel leerde ik hoe een karakter ontstaat. Het zijn niet alleen de genen (nature) en de omgeving (nurture) maar het blijkt veel complexer te zijn, dat wat de mens als uniek persoon maakt.

Gezin komt oorspronkelijk van het woord ghesinde wat reisgezelschap betekent. Later werd de betekenis een heer met zijn bedienden, kudde, hofhouding, de kok, het kindermeisje en nog weer later werd de definitie: eenieder die in hetzelfde huis woonde hoorde bij het gezin. Tegenwoordig hebben wij van een gezin, ouder(s) met kinderen gemaakt. Waardoor er door de compactheid, de beslotenheid veel druk op kan komen te staan. Ooit kon je je warmte halen of met je vragen terecht bij diverse mensen in hetzelfde huis, klikte het niet met je broer, zus of was de ouder er niet voor je, dan waren er genoeg anderen.

Een tijdje met elkaar op reis zijn om daarna je eigen weg te gaan, liefdevol. Als een reisgezelschap, dat of bij elkaar blijft of niet. Gewoon omdat we allemaal een wonderlijke unieke reiziger in deze wereld zijn.